بهترین گرایش‌ها برای رشته مهندسی برق در ایران کدام است؟
برق یکی از سخت‌ترین رشته‌های دانشگاهی است، که در رده مهندسی قرار دارد. این رشته به مطالعه الکتریسیته، الکترونیک و الکترومغناطیس می‌پردازد و پس از گسترش استفاده از انرژی الکتریکی، شکل گرفته است. در مهندسی برق یک سیگنال به سیگنال دیگر تبدیل می‌شود و بر حسب نیاز آن را از شکلی به شکل دیگر بدل می‌کند. در این مطلب به بررسی گرایش‌های مختلف رشته مهندسی برق و بررسی می‌کنیم هر کدام برای چه اشخاصی مناسب‌تر هستند.
گرایش های مهندسی برق در کارشناسی
وقتی آگهی های استخدام برای مهندسین برق در ایران تلنت را نگاه می‌کنید، با گرایش‌های مختلفی مواجه می‌شوید که این ابهام را به وجود می‌آورد که هر کدام چه مسئولیت‌ها و وظایفی دارند و دقیقا افرادی که در آن حوزه مشغول کار می‌شوند، باید در چه اموری متخصص باشند.
الکتریسیته از قرن هفدهم مورد توجه قرار گرفته و طی این سال‌ها همواره مسیر رشد و ترقی را طی کرده است. مبانی و اصول این علم در کنار نوآوری‌هایی که در این رشته صورت گرفته، پیشرفت‌های علمی بسیاری را برای بشر به ارمغان آورده است.
برق در بین رشته های تحصیلی که بیشترین بازار کار را دارند جایگاه ویژه‌ای دارد و اگر به دنبال ادامه تحصیل در این رشته هستید، باید با گرایش‌های مهندسی برق آشنا شوید که در اینجا به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
1. گرایش قدرت مهندسی برق
برق قدرت مشهورترین و در عین حال پرطرفدارترین گرایش کارشناسی رشته برق است. در این رشته فرد با طراحی و ساخت سیستم‌هایی که در تولید، توزیع، محافظت و مصرف برق استفاده می‌شوند، آشنا می‌شود و می‌تواند در نیروگاه‌‌های انتقال برق، خطوط توزیع و انتقال برق در شبکه‌های شهری استخدام شود. همچنین فارغ التحصیلان این گرایش می‌توانند در بخش توزیع برق برای مصارف خانگی و کارخانه‌های بزرگ هم، مشغول به کار شوند.
2. گرایش مخابرات مهندسی برق
گرایش مخابرات، دانشجویان را با میدان‌های مغناطیسی، مایکروویو، آنتن و امواج آشنا می‌کند و فارغ التحصیلان می‌توانند در مخابرات، صدا و سیما و حوزه صوت و تصویر مشغول به کار شوند و ارتباطات مخابراتی را کنترل کنند. مهندسان برقی که رشته مخابرات را خواندند، می‌توانند انواع پارازیت‌ها و امواجی که بر سر ارتباطات رادیویی و تصویری مزاحمت ایجاد می‌کنند را حذف کنند.
3. گرایش الکترونیک مهندسی برق
رشته الکترونیک خود به دو بخش اصلی میکرو الکترونیک و مدار و سیستم تقسیم می‌شود. میکرو الکترونیک، فیزیک الکترونیک را بررسی می‌کند و در مورد علم مواد و طراحی و ساخت قطعات ساده و پیچیده است. مدار، به طراحی و ساخت سیستم‌ها و تجهیزات الکترونیک ارتباط دارد و تامین قطعات آن هم بر عهده مهندسان این گرایش های مهندسی برق است.
4. گرایش کنترل مهندسی برق
مهندسان این گرایش به کنترل خروجی‌های یک سیستم می‌پردازند و بر اساس داده‌ها به طراحی سیستم‌ها می‌پردازند. این کار بسیار حساس است و باید نکات ویژه و موارد مهم طراحی مورد توجه قرار گیرد. این علم تنها در مهندسی برق کاربرد ندارد و در رشته‌های مختلف مهندسی و حتی علوم انسانی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در یک پالایشگاه مهندس کنترل، کار کنترل فرآیند تصفیه را انجام می‌دهد. در نیروگاه برق این مهندسان کل فرآیند نیروگاه را کنترل می‌کنند، در بحث سیستم‌های ناوبری کشتی کار کنترل فرآیندها را بر عهده دارند و البته در کنترل جمعیتی هم این علم کاربرد دارد. اصول کار گرایش کنترل مهندسی برق مشخص است و البته در شرایط مختلف ممکن است از این اصول به اشکال متفاوت استفاده شود.
شرایط ورود به رشته مهندسی برق آسان نیست و دانش آموزان در دوره دبیرستان باید در دروس ریاضی و فیزیک قوی عمل کنند، تا بتوانند وارد این رشته شده و به موفقیت دست پیدا کنند. فارغ التحصیل شدن در مقطع کارشناسی بسیار جذاب است، اما تنها آغاز راه است. افراد در کنار دانش روز باید تجربیات متعددی را به دست آورند تا بتوانند در موقعیت کاری خود سودمند باشند. طی سال‌های اخیر کارشناسان رشته برق زیادی در کشور فارغ التحصیل شدند اما همه آن‌ها در رشته تخصصی خود مشغول به کار نیستند. شاید یکی از دلایل عمده آن این است که تحصیل در دانشگاه به تنهایی کفایت نمی‌کند و کسب تجربه و داشتن پشتکار هم مهم هستند.
گرایش های مهندسی برق ارشد
مهندسی برق در مقطع کارشناسی ارشد هم به گرایش‌های مختلفی تقسیم می‌شود که برخی از آن‌ها ادامه گرایش‌های کارشناسی است و برخی مسیر متفاوتی را طی می‌کند. در اینجا به معرفی 6 گرایش مهندسی برق در مقطع کارشناسی ارشد کاربرد هر یک می‌پردازیم:
1. مهندسی برق گرایش مخابرات
مباحث مطرح شده در دوره کارشناسی در این مقطع به صورت کامل‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرد و به دانشجو اجازه داده می‌شود هنگام ارائه پایان نامه، یافته‌های خود را در قالب یک پروژه ارائه دهد. مقطع ارشد گرایش مخابرات به صورت شش گرایش فرعی سیستم، ایمنی و رمزنگاری، شبکه‌های مخابراتی، میدان و نوری ارائه می‌شود. گرایش‌های میدان و سیستم، بخش‌های اصلی مقطع کارشناسی ارشد هستند و تلاش کلی این گرایش آن است که ارتباط را با بهترین شکل برقرار کند.
2. مهندسی برق گرایش کنترل
مهندسی کنترل حلقه اتصال رشته برق و رشته‌های دیگر است و به همین دلیل در مقطع کارشناسی ارشد اصول و مفاهیم آن به صورت تکمیلی آموزش داده می‌شود. در این علم تلاش می‌شود فرآیندهای خسته کننده و دستی کارها به کمک علم روز بهبود پیدا کنند و با ارتقای ابزار و ماشین آلات بتوان کارها را باکیفیت بهتر و در زمان کمتری انجام داد.
3. مهندسی برق گرایش الکترونیک
طراحی آنالوگ، ادوات میکرو، مدارهای دیجیتال و نانو الکترونیک مباحث تخصصی ارشد در این گرایش است که معمولا در دانشگاه‌های برتر کشور تدریس می‌شود. برخی از گرایش‌ها مثل طراحی آنالوگ از قدیم مرسوم بوده، اما گرایش‌هایی مثل نانو الکترونیک جدیدتر هستند و در همه دانشگاه‌ها تدریس نمی‌شوند.
4. مهندسی برق گرایش قدرت
این گرایش حمل و نقل، قدرت، ماشین‌های الکترونیک، برنامه ریزی و مدیریت سیستم‌های انرژی و سیستم‌های قدرت را مورد بررسی قرار می‌دهد و دانشجویان این رشته بسته به علاقه خود، می‌توانند در هر کدام از این زیرگرایش‌ها متخصص شوند.
5. مهندسی برق گرایش پزشکی (بیوالکتریک)
این گرایش با وجود علاقه‌مندان زیاد هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده و تنها در مقطع کارشناسی ارشد و در چند دانشگاه محدود تدریس می‌شود. مهندسان این رشته در کشور بیشتر دستگاه‌های خاص و حساس بیمارستان و آزمایشگاهی را نصب و پشتیبانی می‌کنند و در آینده انتظار می‌رود با توسعه این رشته، مهندسان کشور بتوانند ابزار کار مورد نیاز بیمارستان‌ها را طراحی کرده و بسازند.
6. مهندسی برق گرایش مکاترونیک
رشته‌های مهندسی الکترونیک، کامپیوتر و مکانیک با هم تلفیق شدند و به شکل گرایش مهندسی مکاترونیک در مقطع کارشناسی ارشد رشته برق تدریس می‌شوند. این رشته بسیار جوان است و از سال 1383 در کشور تدریس می‌شود. هر دانشگاه بر مبنای برنامه درسی خود به صورت اختصاصی آن را ارائه می‌دهد. هدف این رشته آن است که با نگاه یکپارچه به سیستم‌های تشکیل دهنده اجزای الکترونیکی، کنترلی، نرم افزاری و مکانیکی ساخت و مدیریت آن‌ها را ساده‌تر کرد.
در مقطع دکترا هم به دانشجویان اجازه داده می‌شود در گرایش‌های تخصصی خود تز بدهند و بتوانند یافته‌های خود را به دیگران منتقل کنند. بهترین دانشگاه های ایران برای مهندسی برق معمولا دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و صنعتی امیرکبیر هستند. در کنار این دانشگاه‌ها بسیاری از موسسات آموزش عالی هم به ارائه مباحث اصلی این رشته می‌پرزداند و در طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های زیادی در این حوزه تجربه کردند. دانشگاهی که کارشناسان این رشته در آن تحصیل کردند، در استخدام آن‌ها نقش اساسی دارد. اگر علاقه‌مندان این رشته بتوانند در دانشگاه‌های بهتری پذیرش بگیرند، احتمالا در آینده موقعیت‌های شغلی بهتر و درآمد بیشتری را تجربه می‌کنند.